Łomy

Łomy (dawniej Kamienna Góra niem. Steinberg) – wieś położona w gminie Jonkowo z zachowaną, typową zabudową charakterystyczną dla Warmii. Znajduje się tu wiele ciekawych obiektów architektury z końca XIX i początków XX w., zbudowanych najczęściej z czerwonej cegły. Należą do nich: budynek dawnej szkoły, świetlicy, zabytkowa remiza strażacka oraz elementy sakralne, kapliczki przydrożne (cztery) pochodzące z XVIII, XIX, XX w.), niektóre budynki mieszkalne.

We wsi znajduje się Jezioro Łomskie, a w najbliższym otoczeniu liczne zadrzewienia przydrożne oraz śródpolne, typowe dla dawnego krajobrazu rolniczego. Znajdują się tu również oczka wodne, niewielkie stawy, zarówno w okolicy, jak i w samej wsi.

Wieś powstała prawdopodobnie w XIV w. kapituła warmińska dokument lokacyjny wystawiła 10 maja 1356 r. we Fromborku, przyznając Prusom Hermanno i Tolnekenowi 40 łanów na założenie wsi o nazwie Steynberg. W 1359 r. wystawiono odnowiony dokument lokacyjny (poprzedni został zagubiony), w którym kapituła warmińska przekazuje sołtysowi Gerico, według danych przekazanych przez Jana z Łajs, 40 włók na prawie chełmińskim, w tym 4 włoki sołeckie, wolne od czynszu. Gerico otrzymał ponadto prawo założenia karczmy (połowa dochodów miał przekazywać kapitule warmińskiej). W dokumencie zaznaczono, że z przyznanych 14 lat wolnizny upłynęło już 3.

Obecni mieszkańcy to głównie ludność napływowa. W latach 70. było tu jeszcze 70% Warmiaków, jednak większość wyjechała, a na ich miejsce pojawili się przesiedleńcy z Wileńszczyzny, Białorusi i Polski centralnej. Rodzimych Warmiaków jest obecnie ok. 2% na ogólną liczbę mieszkańców 268 osób. W latach 60. istniało amatorskie kółko teatralne, funkcjonowało koło gospodyń wiejskich, klub seniora.

W 1992 r., w byłym klubie rolnika powstała kaplica Matki Boskiej Fatimskiej, podlegająca parafii w Jonkowie.

Źródła: Wikipedia